De meeste mensen hebben graag privacy in hun achtertuin. Voor de meeste mensen is het dan ook vanzelfsprekend om een erfafscheiding te plaatsen op (of rond) de erfgrens met de buren.
Erfafscheidingen zijn er in vele maten en soorten. Denk onder meer aan de (houten) schutting, de (stenen) muur, een coniferenhaag, een beukenhaag en de ligusterhaag. De laatste jaren is, zeker in nieuwbouwwijken, ook het rasterwerk met klimop erg populair.
De scheidsmuur van twee meter hoog, op gezamenlijke kosten
In de meeste gevallen komen buren gemakkelijk en snel tot overeenstemming over de te plaatsen erfafscheiding. Voor het geval dat dat niet het geval is, bepaalt de wet in artikel 5:49 BW dat de ene buur kan vorderen dat de andere buur eraan meewerkt dat op de erfgrens een scheidsmuur van twee meter wordt geplaatst. De hieraan verbonden kosten dienen de buren gezamenlijk te dragen.
Is een haag een scheidsmuur?
Lange tijd is gediscussieerd of een haag ook een scheidsmuur was. Sommige rechters oordeelden van wel. Zij verwezen naar het feit dat een haag de percelen van elkaar scheidt en privacy biedt. Andere rechters oordeelden van niet. Zij verwezen naar artikel 5:43 BW, dat bepaalt dat onder ‘muur’ wordt verstaan “iedere van steen, hout of andere daartoe geschikte stof vervaardigde, ondoorzichtige afsluiting.”
Nee, een haag is geen scheidsmuur
In de kwestie die leidde tot het arrest van de Hoge Raad d.d. 6 december 2019 heeft de Hoge Raad hierover duidelijkheid verstrekt.
In die kwestie stond al 25 jaar een coniferenhaag op de erfgrens. De ene buur wilde deze coniferenhaag graag vervangen door een houten schutting, terwijl de andere buur deze haag graag wilde behouden.
De hoge Raad oordeelde dat de wetgever met een scheidsmuur een ondoorzichtige afsluiting op het oog had (gehad). Nu een coniferenhaag doordringbaar is, beschikt die dus niet over de eigenschappen die de wetgever bij een scheidsmuur op het oog had.
Scheidsmuur ter vervanging van haag
Het recht op plaatsing van een scheidsmuur bestaat in principe ook als op de erfgrens (al) een haag staat. Buren hebben dan ook het recht om te verlangen dat een haag wordt vervangen door een scheidsmuur (van steen of hout).
Geen belangenafweging
Aangezien de wetgever veel belang hecht aan de eerbiediging en bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de buren, is het belang van de buren bij de plaatsing van een scheidsmuur in beginsel gegeven. Voor een belangenafweging is in principe dan ook geen plaats.
Een uitzondering alleen in heel uitzonderlijke situaties
Hoewel de buren in beginsel gehouden zijn medewerking te verlenen aan plaatsing van een scheidsmuur, kan de buur die plaatsing van de scheidsmuur verzoekt/vordert onder omstandigheden misbruik van recht maken. Tevens is denkbaar dat het verzoek/de vordering naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Dit zal echter hoogstens in (zeer) uitzonderlijke situaties opgaan.
Het recht op een scheidsmuur verjaart in principe niet
Uit de wettekst leidt de Hoge Raad af dat buren in principe steeds het recht hebben om de plaatsing van een scheidsmuur af te dwingen. Wanneer buren enige of langere tijd hebben gedoogd dat hun perceel niet door ondoorzichtig materiaal werd afgesloten, kan hun recht om plaatsing van een scheidsmuur te vorderen in principe niet verjaren.
Buren kunnen wel afspraken maken over een andere erfscheiding
Uiteraard kunnen partijen wel vrijwillig afstand doen van hun aanspraken op een scheidsmuur. Wanneer zij dat hebben gedaan, kunnen zij daar niet steeds zomaar op terugkomen.
