De meeste overeenkomsten worden gelukkig volledig en correct nagekomen. Af en toe gaat het echter mis en komt een contractpartner tekort in de op hem rustende verplichtingen. In die gevallen moet u beslissen hoe u daarop reageert. De wet biedt gelukkig meerdere opties, die deels gecombineerd kunnen worden.
Uw eigen verplichtingen opschorten
In de eerste plaats kunt u uw eigen prestatie opschorten of het retentierecht inroepen. Op die manier versterkt u uw onderhandelingspositie. Bovendien voorkomt u daarmee dat uw vordering (en daarmee de schade) onnodig (verder) oploopt.
Opschorting biedt echter slechts een tijdelijke oplossing. De overeenkomst blijft namelijk in stand. Vanaf het moment dat de schuldenaar zijn verplichtingen weer nakomt, moet u uw deel van de overeenkomst ook weer nakomen. Op dat moment vervalt namelijk uw opschortingsrecht.
Om tot een definitieve oplossing te komen, kunt u kiezen tussen nakoming, ontbinding of vervangende schadevergoeding.
Nakoming
Wanneer uw contractpartner zijn afspraken niet nakomt, hebt u het recht om nakoming te vorderen. Hiervoor is niet nodig dat uw debiteur in verzuim verkeert. Dit kan zelfs in kort geding gevorderd worden.
Indien u nakoming vordert, blijft de overeenkomst in stand. Dat betekent dat u zelf ook uw verplichtingen moet blijven nakomen.
Schadevergoeding
Vaak zult u door het tekortschieten van uw contractpartner schade lijden. De aard van uw schade bepaalt vanaf welk moment u aanspraak kunt maken op vergoeding daarvan. Een onderscheid kan worden gemaakt tussen vertragingsschade en gevolgschade.
Vertragingsschade
De kosten die gemaakt worden om de gevolgen van de vertraging te ondervangen, worden vertragingsschade genoemd. Denk aan de kosten voor de tijdelijke huur van een machine, omdat de bestelde machine te laat geleverd wordt, maar ook aan de renteschade bij de te late betaling van een geldvordering. Indien uw contractpartner in verzuim verkeert, kunt u aanspraak op maken op vertragingsschade, tenzij de tekortkoming niet aan hem kan worden toegerekend.
Gevolgschade
Sommige schade komt niet voort uit de vertraagde nakoming, maar uit een onjuiste nakoming. Denk aan de fout van een beleggingsadviseur, waardoor een fors verlies geleden wordt, of aan de waterschade die is veroorzaakt doordat de installateur de CV-ketel verkeerd heeft aangesloten. Deze schade wordt gevolgschade genoemd. In zijn arrest van 4 februari 2000 (Kinheim/Pelders) heeft de Hoge Raad uitgesproken dat voor de aanspraken op dergelijke gevolgschade niet vereist is dat de schuldenaar in verzuim verkeert.
Ontbinding
Wanneer u uw eigen verplichtingen ook niet langer wilt nakomen, kunt u de overeenkomst beëindigingen middels ontbinding. Ontbinding is een eenzijdige rechtshandeling. Dat betekent dat u de ontbinding zelfstandig kunt inroepen, zonder dat u medewerking van uw contractpartner nodig hebt.
In beginsel ontstaat bij iedere tekortkoming van de contractpartner de bevoegdheid om de overeenkomst te ontbinden. De bijzondere aard of geringe betekenis van de tekortkoming kunnen echter met zich brengen dat de tekortkoming de ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. Voor ontbinding is vereist dat de schuldenaar in verzuim verkeert, tenzij de schuldenaar tijdelijk of blijvend niet kan nakomen. In dat laatste geval kan de ontbinding direct worden ingeroepen.
Een overeenkomst kan geheel, maar ook gedeeltelijk worden ontbonden. Voor zover u door de ontbinding schade lijdt, is uw contractpartner gehouden om deze te vergoeden.
Vervangende schadevergoeding
Indien het voor u geen probleem is om uw verplichtingen na te komen, maar niet wilt dat uw contractpartner zijn verplichtingen nog nakomt, kunt u de verbintenis van uw schuldenaar tot nakoming ook omzetten in een tot vervangende schadevergoeding. Voorwaarde daarvoor is dat de tekortkoming de omzetting, gezien haar betekenis, rechtvaardigt. Tenzij de nakoming blijvend onmogelijk is, dient uw contractpartner tevens in verzuim te verkeren.
Zodra u uw contractpartner over de omzetting informeert, is uw wederpartij niet langer gerechtigd om de overeenkomst nog na te komen. In plaats daarvan is hij gehouden om uw schade te vergoeden. Deze schade omvat dan ook de kosten die u moet maken om zijn verplichtingen door iemand anders te laten uitvoeren.
