Recht hebben, betekent in de praktijk lang niet altijd recht krijgen. Dat zijn en blijven in de praktijk (helaas) vaak twee verschillende dingen. Een goede beheersing van het materiële recht (de regels die de rechten en plichten van burgers en bedrijven weergeven) is dan ook zeer belangrijk, maar een goede beheersing van het procesrecht is eveneens onmisbaar.

Dagvaarding of verzoekschrift

Nederland kent twee verschillende soorten procedures. Er zijn dagvaardingszaken en verzoekschriftprocedures. Dagvaardingszaken worden gestart door de betekening van een dagvaarding (soms ten onrechte dagvaardiging genoemd) door de deurwaarder aan de wederpartij. Verzoekschriftprocedures vangen aan met de indiening van een verzoekschrift bij de rechtbank.

In dagvaardingsprocedures wijst de rechter een vonnis. In verzoekschriftprocedures wordt de uitspraak (vaak) een beschikking genoemd.

De wet regelt op welke wijze een geschil bij de rechter aanhangig moet worden gemaakt. Op enkele uitzonderingen na (o.a. in het arbeidsrecht) heeft de rechtszoekende hierin geen keuze.

Het verloop van de procedure / incidenten

In de meeste gevallen zal de rechter uitspraak kunnen doen na de dagvaarding (respectievelijk het verzoekschrift), een conclusie van antwoord (respectievelijk een verweerschrift) en een comparitie van partijen (of mondelinge behandeling).

In sommige gevallen verloopt een procedure echter minder standaard. Er zijn diverse “incidenten” denkbaar. Zo kan, als voorbeelden, de gedaagde een derde in vrijwaring willen oproepen en/of kunnen beide partijen de tussen hen lopende procedure willen voegen met een andere procedure.

Bewijs

Een van de belangrijkste aspecten van het procesrecht, maar ook van de procedure als geheel, vormt het bewijsrecht. Wanneer de ene partij de stellingen en vorderingen van de andere partij namelijk gemotiveerd betwist, dient de andere partij de juistheid van zijn stellingen en vorderingen te onderbouwen.

Bewijs kan op diverse manieren worden geleverd. In de meeste gevallen wordt het bewijs geleverd middels het in het geding brengen van (schriftelijke) documenten. Denk aan de overeenkomst, de factuur, de betalingsherinnering, maar ook foto’s kunnen tot bewijs dienen.

Ook getuigenverklaringen en deskundigenberichten kunnen als bewijsmiddel dienen. Getuigen kunnen onder ede worden gehoord, maar hun verklaringen kunnen ook buiten aanwezigheid van de rechter op papier worden gezet. De deskundige kan door de rechter worden benoemd, maar ook (al dan niet voorafgaand aan de procedure) door één van de partijen zijn ingeschakeld.

Het voorlopig deskundigenbericht en het voorlopige getuigenverhoor

In sommige gevallen is het voor (één van) partijen wenselijk om voorafgaand aan de procedure getuigen onder ede te (laten) horen of een gerechtelijk deskundige te laten benoemen. Op die manier ontstaat (meer) duidelijkheid over de feitelijke situatie en/of de juridische positie, zodat een betere inschatting kan worden gemaakt van de proceskansen.

Hoger beroep of verzet

Indien één van partijen zich niet (geheel) met de uitspraak kan verenigen, kan deze de uitspraak aanvechten. In dagvaardingszaken wordt hoger beroep bij appeldagvaarding ingesteld. Dit processtuk kan de gronden (redenen/argumenten) van het hoger beroep bevatten, maar dat hoeft niet. Appel in verzoekschriftprocedures wordt bij beroepschrift ingesteld. Dit stuk moet direct de appelgronden bevatten.

Indien de gedaagde in een dagvaardingsprocedure niet verschenen is, kan deze niet in hoger beroep komen. In dat geval dient hij verzet in te stellen.

Bekijk een overzicht van alle artikelen over procesrecht hier.