Recht van nu 9 Contractenrecht 9 Finale kwijting

Finale kwijting

16 feb, 2022

De meeste geschillen worden, gelukkig, in goed onderling overleg geregeld. Denk aan de overeenkomst ter beëindiging van het dienstverband en de vaststellingsovereenkomst waarmee een financieel geschil wordt geschikt.

In sommige gevallen zullen partijen met zo’n afspraak slechts een gedeelte van de tussen hen levende discussies willen afronden. Meestal zullen partijen echter een volledige regeling willen treffen, om nieuwe, toekomstige geschillen te voorkomen. Ze willen de kwestie immers voorgoed beëindigen, zonder dat zij door de ander nadien nog kunnen worden lastiggevallen met allerlei (nieuwe) discussies en/of vorderingen.

In die gevallen kan het verstandig zijn om finale kwijting, ook wel kwijtschelding genoemd, overeen te komen.

Wat is finale kwijting?

Bij finale kwijting doen partijen afstand van bepaalde of alle vorderingen die zij op de ander of elkaar hebben. De vorderingen waarvan afstand wordt gedaan, kunnen specifiek worden benoemd. Ook kan echter afstand worden gedaan van alle mogelijke vorderingen die partijen op elkaar hebben en/of kunnen krijgen, zelfs voor zover die nog niet bekend zijn. De omvang van de verplichtingen wordt daarmee beperkt tot de afspraken in de betreffende overeenkomst. 

Wat zijn de voorwaarden van finale kwijting?

Finale kwijting is niet geregeld in de wet. Het is een afspraak tussen partijen zelf. De voorwaarden van finale kwijting zijn daarmee gelijk aan die van de totstandkoming van een “gewone” overeenkomst.

De afspraak komt daarmee tot stand door wilsovereenstemming (doordat beide partijen hetzelfde beogen). Er is dan ook geen schriftelijkheidsvereiste.

De bewijslast dat finale kwijting overeengekomen is, rust echter op diegene die zich daarop beroept. Over het algemeen is het dan ook verstandig om de afspraken omtrent finale kwijting schriftelijk vast te leggen, zeker wanneer uw contractpartner een “zwakkere” partij is, zoals een werknemer, consument of huurder.

Hoe ver reikt finale kwijting?

Doordat finale kwijting een partijafspraak is, staat het partijen in principe vrij om de omvang van de finale kwijting zelf te bepalen. Zo kan de finale kwijting over en weer van toepassing zijn, maar kan die ook slechts voor één partij gelden. Tevens kunnen partijen de finale kwijting voor het gehele geschil laten gelden (algehele finale kwijting), maar kunnen ook één of meerdere onderdelen van de kwestie worden uitgezonderd.

De uitleg door de rechter

Wanneer partijen dezelfde invulling geven aan de finale kwijting, zullen hierover geen discussies ontstaan. Partijen zijn het dan immers met elkaar eens. Indien partijen echter een andere uitleg geven aan de gemaakte afspraken, zal (uiteindelijk) de rechter een oordeel moeten vellen. In die gevallen zal de rechter de gemaakte afspraken moeten uitleggen en kwalificeren.

In zijn arrest van 13 maart 1981 (Haviltex) heeft de Hoge Raad uitgesproken dat “[d]e vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, […] niet [kan] worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht.

In dit kader heeft de Hoge Raad, onder meer, in zijn uitspraak van 22 juni 2018 (Citadel / Bela) uitgesproken dat in beginsel een onderscheid moet worden gemaakt tussen de begrippen kwijting (enerzijds) en finale kwijting (anderzijds). Anders dan bij (algehele) finale kwijting, wordt bij kwijting – in principe – enkel uitgesproken dat de betreffende prestatie is ontvangen, waarmee dus niet wordt gezegd dat afstand wordt gedaan van andere vorderingen.  

De tegenstelling tussen definitieve afwikkeling en een vergeten kwestie

Soms constateert een partij achteraf dat hij per ongeluk vergeten is om een onderwerp mee te nemen in de overeenkomst, waarin de finale kwijting is opgenomen. Dan rijst vaak de vraag hoe daarmee moet worden omgegaan. Kan hij de ander daarop alsnog aanspreken, of kan die de finale kwijting aan hem tegenwerpen?

Tenzij partijen de omvang van de finale kwijting hebben ingeperkt, zal over het algemeen het uitgangspunt zijn dat het betreffende onderwerp, eveneens, onder de finale kwijting valt. Dat sluit ook aan bij de aard en functie van zo’n clausule. Partijen wilden de kwestie immers definitief beëindigen.

Onder omstandigheden zal echter van dit uitgangspunt kunnen worden afgeweken. Dit zal met name spelen als er aanwijzingen zijn dat partijen ter zake de vergeten clausule mogelijk geen finale kwijting hadden verleend, wanneer zij deze niet over het hoofd hadden gezien. Hierbij zal onder meer worden gekeken naar de navolgende aspecten:

  • is het onderwerp in de onderhandeling aan de orde geweest?
  • was het onderwerp ten tijde van het sluiten van de overeenkomst bij partijen bekend? en
  • hebben partijen voldaan aan hun mededelingsplicht en/of onderzoeksplicht?

In dit kader oordeelde het gerechtshof Amsterdam in zijn arrest van 8 mei 2018 dat de werknemer de finale kwijting niet kon tegenwerpen aan zijn werkgever. Naar de mening van het hof had de werknemer er niet op mogen vertrouwen dat de werkgever hem finale kwijting had willen verlenen ter zake de vordering betreffende door hem gepleegde fraude.