Van een werkgever wordt verwacht dat hij zorgdraagt voor een veilige werkplek. Wanneer de werkgever deze zorgplicht schendt, is hij aansprakelijk voor de schade die de werknemer daardoor leidt.
In zijn uitspraak van 5 november 2021 oordeelde de kantonrechter Rotterdam dat Forestwave deze zorgplicht jegens twee werknemers had geschonden. Om die reden werd Forestwave veroordeeld tot vergoeding van de schade die deze werknemers hebben opgelopen door een kaping in de Nigerdelta.
Wat waren de feiten?
Forestwave is een rederij, die over een vloot van 48 schepen beschikt. (Ten minste) 1 van deze schepen, de FWN Rapide, is eigendom van gedaagde sub 2.
De werknemers zijn op 24 februari 2018 bij Forestwave in loondienst getreden, op basis van een zee-arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Zij zijn tewerkgesteld op de FWN Rapide.
In april 2018 zijn de werknemers in Antwerpen aan boord gegaan van het schip. Zij voeren met het schip van Takoradi (Ghana) naar Port Harcourt (Nigeria). Deze tocht verliep via de Nigerdelta. De Nigerdelta is een hoog-risicogebied voor piraterij.
Op 21 april 2018, kort voor de aankomst in Port Harcourt, is het schip overvallen door een groep piraten. Eén van de werknemers is bij deze overval gewond geraakt door kogels in zijn linkerarm en linkerbeen.
Bij deze overval hebben de piraten elf van de veertien zeevarenden van het schip gegijzeld. Beide werknemers behoorden tot deze groep gegijzelden. Zij zijn vier weken vastgehouden in twee hutten in de jungle, omringd door moeras.
Forestwave en de piraten hebben onderhandeld over de betaling van losgeld. Nadat Forestwave USD 340.000 had betaald, zijn de elf zeevarenden vrijgelaten.
De vorderingen van de werknemers
De werknemers hebben de werkgever en de scheepseigenaar aansprakelijk gesteld voor de schade die zij door de gijzeling hebben opgelopen. Aan die vorderingen hebben zij ten grondslag gelegd dat de werkgever en de scheepseigenaar zich onvoldoende hadden ingespannen om een gijzeling te voorkomen. De omvang van hun schade zou nader bij staat moeten worden vastgesteld. Als voorschot daarop vroegen zij 50.000 US dollar per persoon.
De gedaagden hebben aansprakelijkheid van de hand gewezen
De beoordeling door de kantonrechter
Ten aanzien van werkgever Forestwave
De werknemers hebben schade opgelopen
De kantonrechter constateert dat tussen partijen niet ter discussie staat dat bij de werknemers schade is opgetreden. De ontvoering was voor hen een zeer traumatische gebeurtenis. Hierdoor hebben de werknemers een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en gezondheidsschade opgelopen.
De werknemers hebben belang bij hun vorderingen
De kantonrechter volgt de werkgever niet in diens stelling dat de werknemers geen belang bij hun vordering hebben. De werkgever heeft weliswaar uitgesproken dat hij een redelijk verzoek voor compensatie in overweging zou nemen. Daarmee heeft hij echter niet ongeclausuleerd toegezegd dat hij de schade van de werknemers zou vergoeden. Sterker nog, in de procedure heeft de werkgever juist het standpunt ingenomen dat hij niet aansprakelijk is. Onder die omstandigheden hebben de werknemers juist wel degelijk belang bij hun vorderingen.
De werkgever is tekortgeschoten in de op haar rustende zorgplicht
Naar het oordeel van de kantonrechter heeft de werkgever zijn zorgplicht op twee vlakken geschonden.
In de eerste plaats was nagelaten om een fysieke barrière van prikkeldraad te plaatsen langs de volledige omtrek van het schip. In een hoog-risicogebied voor piraterij, zoals de Nigerdelta, is zoiets echter een minimumverplichting. Overigens wordt dat door de werkgever ook niet betwist.
Het argument van de werkgever, dat dat prikkeldraad mogelijk niet tot het beoogde resultaat had geleid, leidt niet tot een ander oordeel. De rechter onderkent dat het prikkeldraad de werknemers mogelijk niet had beveiligd. Ook met het prikkeldraad hadden zij de beveiligde ruimte, citadel genoemd, wellicht niet tijdig bereikt. En los daarvan biedt een citadel geen absolute veiligheid (meer). In toenemende mate weten piraten dergelijke ruimtes namelijk open te breken. Met dat argument miskent de werkgever echter dat hem niet wordt verweten dat de werknemers überhaupt zijn gegijzeld. Het verwijt dat hem wordt gemaakt, is dat hij de op hem rustende zorgplicht heeft geschonden.
Daarnaast wordt het de werkgever aangerekend dat het schip te vroeg is aangekomen op het rendez-vous punt, waar zij zou aansluiten bij een beveiligd konvooi, en vervolgens zonder patrouilleschepen is doorgevaren. Dit is een fout van de kapitein, die voor rekening en risico van de werkgever komt.
De werkgever is aansprakelijk voor de schade; verklaring voor recht
Nu de werkgever tekort is geschoten in de op hem rustende zorgplicht, is hij aansprakelijk voor de schade die de werknemers daardoor hebben opgelopen. De gevraagde verklaring voor recht wordt om die reden toegewezen.
Schadestaatprocedure & voorschot
Omdat de rechter de schade van de werknemers nog niet kan vaststellen, verwijst hij de kwestie, conform het verzoek van de werknemers, naar de schadestaatprocedure.
De omstandigheid dat Forestwave aansprakelijk is, vormt voor de kantonrechter voldoende aanleiding om de werknemers een voorschot toe te kennen. De kantonrechter kent beide werknemers een voorschot van $ 40.000 toe. Daarbij heeft de rechter zowel gekeken naar de materiële alsook de immateriële schade.
Ten aanzien van de scheepseigenaar
De kantonrechter is van oordeel dat de scheepseigenaar niet onrechtmatig jegens de werknemers heeft gehandeld. Het schip verkeerde in goede staat en de bemanning was op haar taken toegerust. De omstandigheid dat de kapitein (inschattings)fouten heeft gemaakt, kan echter niet aan de scheepseigenaar worden toegerekend. Dat komt immers voor rekening en risico van de werkgever. Om die reden wordt de scheepseigenaar niet aansprakelijk gesteld. De tegen haar ingestelde vorderingen worden om die reden afgewezen.
Concluderend
In deze uitspraak heeft de rechter nogmaals uitgesproken dat een werkgever geen absolute veiligheid hoeft te garanderen. Een werkgever is dan ook niet per definitie aansprakelijk wanneer een werknemer schade oploopt door een bedrijfsongeval. De werkgever is pas dan aansprakelijk, wanneer hij tekort is geschoten in de op hem rustende inspanningsverplichting.
Deze zorgplicht van de werkgever eindigt niet bij de Nederlandse grens. Deze moet over de gehele wereld in acht worden genomen. Dit gezegd hebbende, kan een buitenlandse situatie wel invloed hebben op wat in het kader van die zorgplicht van de werknemer kan worden verwacht. In situaties waarvan voorzienbaar is dat die mogelijk gevaarlijk zal zijn, zullen extra veiligheidsmaatregelen worden verwacht. Tegelijkertijd heeft een werkgever in het buitenland wellicht minder invloed op de omstandigheden. Wat in het specifieke geval van een werkgever mag worden verwacht, zal dan ook steeds moeten worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden van het geval.
Vragen?
Hebt u schade opgelopen door een bedrijfsongeval? Of heeft een werknemer van u schade bij een bedrijfsongeval opgelopen? Onze arbeidsrechtspecialisten bespreken graag met u wat zij voor u kunnen betekenen.