Een werkgever kan een dienstverband alleen beëindigen op de in de wet geregelde manieren. In de regel zal dan worden gekeken naar de redelijke gronden van artikel 7:669 BW, waaronder bedrijfseconomische redenen (de a-grond), langdurige ziekte (de b-grond), verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer (de e-grond) of een verstoorde arbeidsverhouding (de g-grond).
Ook op andere gronden is de beëindiging van de arbeidsovereenkomst echter denkbaar. In zijn uitspraak van 7 februari 2020 heeft de Hoge Raad, bijvoorbeeld, uitgesproken dat het ontslagstelsel niet aan vernietiging van de overeenkomst wegens bedrog in de weg staat.
Met zijn uitspraak van 12 mei 2022 heeft de kantonrechter Den Haag voor het eerst de beëindiging van een dienstverband middels buitengerechtelijke vernietiging wegens dwaling in stand gelaten.
Wat waren de feiten?
De werkneemster, een docente, was per 1 augustus 2021 bij de werkgever, een schoolinstelling, in dienst getreden, voor een 0,8 parttime functie. Tot 1 augustus 2021 was zij bij een andere schoolinstelling in dienst geweest. Voor die andere schoolinstelling was zij fulltime werkzaam geweest.
Bij de indiensttreding heeft de werkneemster haar nieuwe werkgever niet geïnformeerd over het feit dat ze bij haar vorige werkgeefster ziek uit dienst was gegaan. Voor zichzelf rechtvaardigde zij dit met het argument dat ze bij haar vorige werkgever voor 80% hersteld was gemeld (ze was daar dus nog “slechts” 20% ziek), terwijl ze bij haar nieuwe werkgever voor een parttime functie van 80% in dienst trad.
Nadat zich in de eerste maanden al enkele incidenten (ook in de klas) hadden voorgedaan, heeft de werkneemster zich op 26 oktober 2021 ziekgemeld. Tijdens haar gesprek met de bedrijfsarts heeft zij open gecommuniceerd over haar medisch verleden. Daarbij heeft zij – naar waarheid – uitgesproken dat zij nog aan het herstellen was. De bedrijfsarts heeft de werkgever hierover – (ongetwijfeld) met weglating van de medische details – geïnformeerd.
Naar aanleiding hiervan heeft de werkgever in de eerste plaats de betaling van het loon met ingang van 1 november 2021 opgeschort. Nadat de werkgever nadere toelichting had gevraagd, en die van de werkneemster had ontvangen, heeft de werkgever vervolgens de arbeidsovereenkomst bij brief d.d. 2 december 2021 buitengerechtelijk vernietigd, wegens dwaling. Hij stelde zich op het standpunt dat de werkneemster hem over haar medische situatie (en de voorgeschiedenis) had moeten informeren, in welk geval hij de arbeidsovereenkomst niet zou zijn aangegaan.
Omdat de werkneemster zich niet met de beëindiging van het dienstverband kon verenigen, heeft zij de kwestie ter beoordeling voorgelegd aan de kantonrechter. Daarbij heeft zij de kantonrechter verzocht om voor recht te verklaren dat de vernietiging van de arbeidsovereenkomst niet tot het door de werkgever gewenste resultaat had geleid, alsook om de werkgever te veroordelen tot betaling van het achterstallig salaris.
Het oordeel van de kantonrechter
T.a.v. de vernietiging
De kantonrechter is van oordeel dat een dienstverband op grond van dwaling kan worden vernietigd. Hoewel – met het oog op de beschermingsfunctie van het arbeidsrecht – niet elke dwaling een vernietiging van de arbeidsovereenkomst rechtvaardigt, strekt het wettelijke ontslagstelsel, aldus de kantonrechter, niet tot bescherming van werknemers die bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst bedrog of dwaling plegen.
De enkele omstandigheid dat de werkneemster in de laatste periode bij haar vorige werkgever voor 80% hersteld was, brengt naar het oordeel van de kantonrechter niet met zich mee dat ze daarmee ook 100% arbeidsgeschikt was om een 0,8 parttime functie volledig te vervullen.
De werkneemster had de werkgever tijdens de sollicitatiegesprekken dan ook moeten informeren over haar medische situatie. Doordat zij dit heeft nagelaten, bestond bij de werkgever geen juiste voorstelling van zaken. Hij heeft daarmee gedwaald bij het aangaan van de overeenkomst.
De kantonrechter acht het aannemelijk dat de werkgever de arbeidsovereenkomst niet zou zijn aangegaan, wanneer hij met de ziekte van de werkneemster bekend zou zijn geweest. Daarmee is sprake van causaal verband tussen de dwaling en het aangaan van de arbeidsovereenkomst.
Op grond van het vorenstaande oordeelt de kantonrechter dat de werkgever de arbeidsovereenkomst rechtsgeldig heeft vernietigd. De beëindiging van het dienstverband blijft om die reden in stand.
T.a.v. het loon
Met de vernietiging van het dienstverband is de aanspraak van de werkneemster op loon komen te vervallen. Dit geldt niet alleen voor het loon over de periode vanaf 2 december 2021 (de dag dat de arbeidsovereenkomst is vernietigd), maar ook over de periode 1 augustus 2021 (de start van de arbeidsovereenkomst) tot 1 november 2021 de start van de loonstop). Vernietiging heeft namelijk terugwerkende kracht, waardoor de overeenkomst wordt geacht nooit te hebben bestaan.
Strikt genomen diende de werkneemster het ontvangen salaris daarmee – als zijnde onverschuldigd betaald – terug te betalen. Tegelijkertijd hebben haar werkzaamheden in die periode een zekere waarde voor de werkgever gehad. Nu de werkgever voordeel heeft gehad van de werkzaamheden van de werkneemster, acht de kantonrechter het redelijk dat de werkneemster het over de periode 1 augustus 2021 tot en met 31 oktober 2021 ontvangen salaris mag houden.
Wat leert deze uitspraak?
Met zijn beschikking van 7 februari 2020 heeft de Hoge Raad voor het eerst uitgesproken dat een arbeidsovereenkomst wegens bedrog kan worden vernietigd. Zeker vanuit het standpunt van werkgevers lijkt het dan een kleine stap naar vernietiging wegens dwaling.
Toch zit er een fundamenteel verschil tussen dwaling en bedrog; bij bedrog is sprake van opzet (tot benadeling), bij dwaling niet. Ongetwijfeld merkt de kantonrechter om die reden op dat niet elke dwaling, in zijn ogen, een vernietiging van de arbeidsovereenkomst rechtvaardigt. Daarmee voegt de kantonrechter – in arbeidskwesties – echter een voorwaarde aan dwaling toe, die de wet niet kent, te weten dat de dwaling van bepaalde (voldoende) ernst/omvang moet zijn. De vraag is of dít aansluit bij het wettelijk stelsel.
Vragen?
Hebt u gedwaald bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst? Of heeft uw werkgever de arbeidsovereenkomst met een beroep op dwaling vernietigd. Onze in arbeidsrecht gespecialiseerde advocaten bespreken graag met u wat zij voor u zouden kunnen betekenen.
