Sinds de invoering van de WWZ, in 2015, hebben werknemers recht op een transitievergoeding, wanneer de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werkgever eindigt of niet wordt verlengd. Dit geldt ook wanneer de werknemer bij de beëindiging en/of op de einddatum ziek is (zelfs als de beëindiging met de ziekte samenhangt).
De Xella-regel
Om het verschuldigd worden van de transitievergoeding te vermijden, kozen veel werkgevers ervoor om dienstverbanden met zieke werknemers – nadat de bevoegdheid daartoe was ontstaan – niet te beëindigen. Het dienstverband blijft dan in stand, maar wordt feitelijk “een lege huls”, doordat de verplichtingen van de werknemer en de werkgever – tot het verrichten van werkzaamheden en het betalen van salaris – vervallen. Dit wordt ook wel een slapend dienstverband genoemd.
Met zijn uitspraak van 8 november 2019 (Xella) heeft de Hoge Raad uitgesproken dat goed werkgeverschap in beginsel met zich meebrengt dat een werkgever, bij een slapend dienstverband, “gehouden is in te stemmen met een voorstel van de werknemer tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden, onder toekenning van een vergoeding aan de werknemer ter hoogte van de wettelijke transitievergoeding.” De Hoge Raad verwees in dat kader naar de Wet compensatieregeling transitievergoeding (artikel 7:673e BW) en redenen die in de wetsgeschiedenis voor de invoering daarvan gegeven waren.
Een werkgever is daarmee niet verplicht om actief aan te sturen op de beëindiging van een slapend dienstverband. Een slapend dienstverband mag onverminderd “slapend” (in stand) blijven. Hij is echter wel verplicht mee te werken aan beëindiging van het dienstverband wanneer/zodra de werknemer daarom verzoekt.
Slapende dienstverbanden, diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers
Het UWV stelde zich lange tijd op het standpunt dat werkgevers alleen aanspraak hadden op een compensatie ter zake de betaalde transitievergoeding, wanneer de loondoorbetalingsverplichting, de re-integratiemogelijkheden én het opzegverbod na 1 juli 2015 waren geëindigd (het “gewone” slapende dienstverband). In andere gevallen weigerde het UWV de compensatie.
In dit kader kan onderscheid worden gemaakt tussen diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers.
- een diepslaper is een werknemer van wie zowel de reguliere termijn van twee jaar ziekte alsook het opzegverbod tijdens ziekte vóór 1 juli 2015 was verstreken;
- een semi-diepslaper is een werknemer van wie de loondoorbetalingsaanspraken vóór 1 juli 2015 zijn geëindigd (omdat de werknemer op 1 juli 2015 meer dan twee jaar (of verlengd met een eventuele loonsanctie) ziek was), maar van wie het dienstverband op 1 juli 2015 desondanks niet kon worden beëindigd, omdat de werknemer nog re-integratiemogelijkheden had;
- een verlate slaper is een werknemer die op 1 juli 2015 meer dan twee jaar ziek was, maar voor wie het opzegverbod pas na 1 juli 2015 is geëindigd, doordat het UWV een loonsanctie had opgelegd.
De CRvB: ook compensatie bij diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers
In drie uitspraken van 1 juni 2022 (1, 2 en 3) heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) uitgesproken dat werkgevers ook bij diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers aanspraak hebben op compensatie op grond van de Wet compensatieregeling transitievergoeding.
De CRvB verwees daarbij niet alleen naar de tekst van de wet en de wetsgeschiedenis. Bij dat oordeel betrok de CRvB ook dat de door het UWV gegeven uitleg strijdig was met de doelstelling van de compensatieregeling. Die compensatieregeling is namelijk ingevoerd om het financiële obstakel, van de betaling van de transitievergoeding, (grotendeels) weg te nemen, zodat (alle, of althans meer) slapende dienstverbanden zouden worden beëindigd.
De Hoge Raad: de Xella uitspraak geldt ook voor diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers
Met zijn arrest van 11 november 2022 (Ammeraal) heeft de Hoge Raad uitgesproken dat werkgevers, net als bij medewerkers met een “gewoon” slapend dienstverband, ook bij diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers, verplicht zijn om mee te werken aan de beëindiging van het dienstverband, onder toekenning van een transitievergoeding, wanneer de werknemer daarom vraagt.
De Hoge Raad verwijst daarvoor in de eerste plaats naar de achtergronden van de Xella-uitspraak, die werkgevers verplicht om mee te werken aan beëindiging van het dienstverband, onder toekenning van een transitievergoeding. De verplichting vindt zijn grondslag in de compensatieregeling, op grond waarvan werkgevers een (groot) deel van de aan de werknemer betaalde transitievergoeding van het UWV vergoed kunnen krijgen. In die gevallen hebben werkgevers, aldus de Hoge Raad, namelijk geen redelijk belang bij voortduring van de arbeidsovereenkomst.
In dat kader verwijst de Hoge Raad vervolgens naar voornoemde uitspraken van de CRvB, waaruit blijkt dat werkgevers ook bij de beëindiging van dienstverbanden met diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers aanspraak hebben op vergoeding van (een deel van) de aan de werknemer betaalde transitievergoeding, op grond van de compensatieregeling. Op deze gronden is er, aldus de Hoge Raad, geen reden om diepslapers, semi-diepslapers en verlate slapers anders te behandelen dan werknemers met een “gewoon” slapend dienstverband.
Vragen?
Hebt u een werknemer die de arbeidsovereenkomst wil beëindigen, zodat hij aanspraak kan maken op de transitievergoeding? Of hebt u een slapend dienstverband en wilt u aanspraak maken op een transitievergoeding? Onze arbeidsrechtspecialisten bespreken graag met u wat zij voor u kunnen betekenen.
